Dollar KƏSKİN UCUZLAŞDI – Manatı nə GÖZLƏYİR?

ABŞ Prezidenti Donald Trampın dünya ölkələrinin əksəriyyətinə gömrük rüsumları tətbiq etməsi və bu fonda yaranan sarsıntı tariflərin tətbiq edildiyi ölkələrin iqtisadiyyatları ilə müqayisədə Amerika aktivlərinə daha böyük zərbə vurmağa başlayıb.

ABŞ fond indeksinin füçersləri 4%-dən çox, dollar isə 1.3% ucuzlaşıb. ABŞ valyutası 2.26% ucuzlaşıb (1 avro = 1,11 dollar).

Jurnalistlərin fikrincə, çərşənbə günü dünya bazarlarında baş verən kütləvi satışlar açıq şəkildə göstərir ki, investorlar artan ticarət müharibəsində son zərbədən heç kimin qalib gələcəyini gözləmirlər. Bu əsasında, ABŞ-ın özünün də Trampın proteksionist siyasətinin ən böyük qurbanlarından birinə çevriləcəyi ehtimal olunur.

Bəs dolların ucuzlaşması fonunda manatı nə gözləyir?

Mövzu ilə bağlı Bizim.Media-ya açıqlamasında İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzinin rəhbəri Rəşad Həsənov bildirir ki, Trampın gömrük rüsumları tətbiq etməsinin ardınca dolların ucuzlaşması prosesinin baş verməsi əslində bir neçə istiqamət üzrə çağırış yaradır:

“Birincisi, Azərbaycan manatının məzənnəsi dollara münasibətdə fiksləşdirildiyindən, dollar dünyanın digər aparıcı valyutaları ilə müqayisədə dəyər itirməyə başlayırsa, proses eyni formada manata da transformasiya olunur. Yəni manat da dollar kimi bütün digər valyutalara münasibətdə dəyərini itirir. Hansı ki, son bir ayda dolların 3,5 faiz, bəzi valyutalara münasibətdə isə 5 faizlik həcmdə dəyərsizləşməsi qeydə alınıb. Son iki gündə isə 3 faizə yaxın dəyərsizləşmə prosesi baş verib”.

Ekspertin fikrincə, bu proses müəyyən mənada manatın sabit məzənnəsindən qaynaqlanan son 8 ildə həyata keçirilən siyasətin təsirlərini qismən zəiflədəcək: 

“Xüsusən də idxal, ixrac və turizm xidmətləri sahəsində əlverişli mühit və s. aspektindən müəyyən imkanlar formalaşdıra bilər. Amma onu da nəzərə alaq ki, prosesin digər təsiri dolayısı ilə enerji qiymətlərilə Azərbaycana ötürülür. Belə ki, zəif dollar neftin qiymətinin müəyyən dövr üçün mövcud səviyyədən daha üstün formalaşmasına imkan yaradır. Çünki adətən dolların ucuzlaşması əmtəələrin qiymətinin müəyyən dərəcədə bahalaşması ilə nəticələnir.

Ağ Evin mümkün qədər ucuz enerji siyasəti həyata keçirəcəyini nəzərə alsaq, dolların ucuzlaşmasının davamlı olması fonunda, bu neftin qiymətinin ucuzlaşması istiqamətində meyllərin qismən azalmasına gətirib çıxaracaq ki, belədə Azərbaycanın enerji ixracatçısı olaraq dollarla gəlirlərin səviyyəsinin müəyyən həddə qorunması və ya daha az azalması kimi pozitiv konyuktura yarada bilər”.

Bu məhsullar bahalaşa bilər

İqtisadçı qeyd edir ki, dollarla paralel bütün valyutalara nisbətdə dəyərsizləşən manat eyni zamanda, idxal məhsullarının qiymətinin artması ilə nəticələnəcək:

“Məsələn, dollara nisbətdə möhkəmlənən avro manata nisbətdə də möhkəmlənəcək ki, belədə avro ilə idxal edilən məhsulların yerli bazarda daha baha qiymətə satışı çağırışı ortaya çıxacaq.  Bu da inflyasiya təzyiqlərini gücləndirən faktor kimi xarakterizə oluna bilər”.

Rüfət Sultan, Bizim.Media