Astronomlar sensasiyaya səbəb olacaq yeni kəşf ediblər. Belə ki, məlum qalaktikaların ən uzağında olan JADES-GS-z14-0-da oksigen aşkar edilib. Mütəxəssislər bildirirlər ki, ən uzaq qalaktikada oksigen təkcə elmi fakt deyil, həm də Kainatın tarixini açmaq üçün açardır. Kəşf Çilinin Atakama səhrasında yerləşən ALMA radioteleskopları sayəsində mümkün olub.
Bizim.Media xəbər verir ki, iki müstəqil alimlər qrupu tərəfindən aparılan tədqiqatın nəticələri “Astronomy and Astrophysics” (A&A) jurnalında dərc olunub.
2023-cü ildə kəşf edilən JADES-GS-z14-0 qalaktikası 13,4 milyard işıq ili uzaqlıqda yerləşir. Bu o deməkdir ki, bu gün gördüyümüz işıq Kainatın cəmi 300 milyon il yaşı olduğu vaxtdan qalıb. Planetin indiki yaşı isə 13,8 milyard ilə bərabərdir.
Alimlər bu cür obyektləri ilk ulduzların və qalaktikaların yarandığı ilk kosmos dövrünə açılan pəncərə adlandırırlar.
JADES-GS-z14-0-da oksigenin kəşfi astronomları heyrətə salıb. Tipik olaraq, belə gənc qalaktikalarda Böyük Partlayış zamanı yaranmış yüngül elementlər - hidrogen və helium üstünlük təşkil edir. Oksigen kimi ağır elementlər daha sonra, ulduzlar nüvə sintezi vasitəsilə yüngül elementləri "yandırdıqda" və sonra partlayaraq yeni materialı dağıtdıqda yaranır. Lakin bu qalaktikada alimlərin gözlədiyindən 10 dəfə çox ağır elementlər olduğu ortaya çıxdı.
Oksigenin aşkarlanması onu deməyə əsas verir ki, ulduzların ilk nəsli, bəlkə də birdən çox, JADES-GS-z14-0-da artıq yaranıb və ölüb. Bu o deməkdir ki, erkən Kainatda ulduzların əmələ gəlməsi və qalaktikaların təkamülü prosesləri əvvəllər düşünüldüyündən daha sürətli olub.
Ayşən Rəhim, Bizim.Media
