MOSSAD-ın keçmiş direktoru gizli faktları açıqladı: “Azərbaycan İsraillə İran arasında...” - MÜSAHİBƏ

İsraillə Azərbaycan arasında diplomatik münasibətlərin qurulmasının 30-cu ildönümündə İsrail Xarici Kəşfiyyat Xidmətinin 11-ci direktoru Tamir Pardo eksklüziv açıqlamalar verib.

Müsahibəni Bizim.Media-ya israilli siyasi analitik, “The Jerusalem Post” qəzetinin siyasi şərhçisi Arye Qut və politoloq Roman Qureviç təqdim edib.

Mossadın eks-direktoru ilə müsahibəni təqdim edirik:

- Cənab Pardo, Mossadın rəhbəri kimi işlədiyiniz müddətdə Azərbaycanla yaxşı və dərin əlaqələr qurmağınız barədə məlumatlar var. Belədir?

- Mossadın rəhbəri olduğum müddətdə etdiyim məsələlər barədə danışa bilmərəm. Bu, məxfi məlumatdır, açıqlanması heç kimə fayda verməyəcək... Bircə onu deyə bilərəm ki, Azərbaycan gözəl ölkədir, Azərbaycanla əlaqələrimiz çox yaxşıdır. Bizim ümumi dəyərlərimiz var. İsrailin Azərbaycanla əlaqələri isə hər iki ölkə üçün çox vacib və faydalı olan strateji əlaqələrdir.

- Yəhudilər 2600 ildir ki, Azərbaycan ərazisində yaşayırlar və burada heç vaxt qırğınlar, antisemitizm olmayıb. Yəhudi icmasına münasibət həmişə hörmətli və isti olub. Bir israilli kimi buna münasibətiniz necədir? Sizin sözlərinizdən anladığım qədər Azərbaycanda olmusunuzmu?

- Nə istəsən başa düşə bilərsən (gülür). Bəli, Azərbaycan İsraillə güclü əlaqələri olan müsəlman ölkəsidir. Çox maraqlı bir məqam var. Azərbaycan şiə ölkəsidir. Əsrlər boyu şiələr müsəlman dünyasında azlıq təşkil edirdi. Şiələr azlıq idi, sünnilər tərəfindən təqib olunurdu və yəhudi azlığı ilə şiə azlığının tarixin əsrlər boyu çəkdiyi çətinliklər arasında çoxlu ortaq cəhətlər tapa bilərsiniz... Bəli, bu gün Azərbaycanda onlar yəhudi icmasına müsbət münasibət göstərirlər. Orada yəhudilərə həmişə böyük hörmətlə yanaşılıb. Öz növbəsində yəhudilər də azərbaycanlılara həmişə hörmətlə, hərarətlə yanaşıblar.

- Bu günlərdə biz İsrail ilə Azərbaycan arasında diplomatik əlaqələrin qurulmasının 30 illiyini qeyd edirik. Müxtəlif sahələrdə uğurlu əməkdaşlıq var. Sizcə, ölkələrimiz arasında əməkdaşlıq hansı istiqamətlərdə inkişaf edəcək?

- Əməkdaşlıq və tərəfdaşlığın qarşılıqlı faydalı ola biləcəyi bir çox sahələr var: kibertəhlükəsizlik, tibb, təhsil, kənd təsərrüfatı, enerji, ərzaq proqramları sahəsində əməkdaşlıq - demək olar ki, istənilən sahədə ölkələrimiz qarşılıqlı faydalı əlaqələri inkişaf etdirə və dərinləşdirə bilər. Üstəlik, bu, qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıqdır . Həm Azərbaycan, həm də biz qazanırıq. Bu belə olmalıdır.

- Ölkələrimiz arasında strateji tərəfdaşlıq olduğunu söyləmək düzgündürmü?

- Azərbaycanın İranla böyük sərhədi var, digər tərəfdən də şimal qonşuları var və Azərbaycan keçmiş SSRİ-nin tərkibində olub. Mən Azərbaycana zərər verə biləcək şeylərdən danışmaq istəmirəm. Şübhə yoxdur ki, Azərbaycanla münasibətlər İsrail üçün çox dəyərli olan ən mühüm strateji sərvətdir - bu, göz qabağındadır. Ölkələrimizin maraqları qarşılıqlıdır, lakin eyni deyil. Hər bir ölkənin öz prioritet sahələri var. Amma bizim əlaqələrimizdən gələn maraq və fayda, şübhəsiz, qarşılıqlıdır.

- Necə düşünürsünüz, Avropadakı müharibə Azərbaycanla İsrailin münasibətlərinə təsir edə bilərmi?

- Bu, Azərbaycanın öz milli təhlükəsizlik doktrinasını necə qəbul etməsi ilə bağlıdır. Hər şeyin dəyişəcəyini soruşursunuz? Bəli, dəyişəcək. Vəziyyət həmişə dəyişir. Yeni təhlükələr yaranacaqmı? Bu, onların Azərbaycanda baş verənləri necə görüb təhlil etməsindən çox asılıdır. Hesab edirəm ki, yeni qüvvələr yaranır, yeni ittifaqlarsa yaranacaq. Ölkələrimiz arasında strateji qarşılıqlı anlaşma getdikcə güclənir. Eyni zamanda Azərbaycanın Moskvadan olan dostları ilə əlaqələrinin böyük keçmişi var və bu dostlarla indi də əlaqələr var. Bakının gedən prosesləri necə qiymətləndirdiyini və Azərbaycanın müdafiə sahəsində milli maraqlarının nədən ibarət olduğunu başa düşmək lazımdır.

- Avropadakı müharibə nəticəsində Rusiya sərhədlərində sülhün və sabitliyin pozulması təhlükəsi varmı?

- Bu təhlükəli məqamdır. Məsələn, keçmiş SSRİ ölkələrinin sərhədlərində Talibanın mövcudluğunu qeyd etməliyik. Bəli, nəzəri cəhətdən Ukraynada baş verənlərdən sonra sakitliyi pozmaq olar. Belə bir ehtimal var. Amma bizim bu cür gərginləşməyə həm imkanımız, həm də marağımız olmalıdır. Sual budur ki, belə bir istək varmı və kimdə var?

- Qəribədir ki, Azərbaycan həm İran, həm də İsraillə əlaqələri uğurla davam etdirir və bu ölkələr arasında münasibətlər heç də sadə deyil...

- Bəlkə də o gün gələcək ki, Azərbaycan İranı İsrailin elə də böyük bəla olmadığına inandıra biləcək. Azərbaycan isə, məncə, ölkələrimiz arasında əla vasitəçi ola bilər.

- Axı Azərbaycan artıq İsraillə Türkiyə arasında münasibətlərin normallaşmasına öz töhfəsini verib...

- Bəli, Azərbaycan müxtəlif dövlətlər arasında gözəl körpü ola bilər. Bu, şiə müsəlman və eyni zamanda, böyük yəhudi icması olan dünyəvi dövlətdir. Məndən soruşsanız, İsraillə İran arasında kim vasitəçilik edə bilər? Gələcəkdə nə vaxtsa, mənim fikrimcə, Azərbaycan bunun üçün uyğun ölkə ola bilər.

- Əməkdaşlıq haqqında... İsrail hökumətinin hüquq müşaviri Dr. Avichai Mandelblit Azərbaycandakı fəaliyyətinə görə “Aeronautics”-i məhkəməyə vermək qərarına gəlib. Sizcə, bu, ölkələrimiz arasında münasibətlərə xələl gətirə bilərmi?

- Mən bu işin bütün təfərrüatlarını bilmirəm. Lakin əminəm ki, bunun ölkələrimiz arasındakı təmaslara heç bir aidiyyəti yoxdur. İsrail şirkətləri İsrail qanunlarına riayət etməlidirlər. Əgər İsrail şirkəti qanunu pozubsa və ya İsraildən aldığı lisenziya ilə ona verilən səlahiyyətləri aşıbsa, öz hərəkətlərini izah etməlidir. Bunun İsraillə Azərbaycan arasındakı təmaslara heç bir aidiyyəti yoxdur. Bu, İsrail firmalarının fəaliyyət göstərdiyi dünyanın istənilən başqa ölkəsində də baş verə bilər. Əgər biz hərbi texnikanı, deyək ki, ABŞ-da satırıqsa və firma Müdafiə Nazirliyinin icazə vermədiyi işi görürsə, deməli bu İsrail firmasının qanunla eyni problem olacaq. Şirkətin hansı ölkəyə satmasının fərqi yoxdur, İsrail şirkətinin İsrail qanunlarını və onun lisenziyasının şərtlərini pozmaması vacibdir. 

- Amma bir çox sadə insanlara elə gəlir ki, belə olan halda belə çıxır ki, İsrail Ermənistanın maraqlarını Azərbaycanın maraqlarından üstün tutur...

- Xeyr, yox, heç də... İsrail şirkəti var və o, İsrail qaydalarının icazə verdiyinə uyğun işləməyə borcludur... Dünyanın istənilən ölkəsində İsrail şirkəti İsrail qanunlarına uyğun fəaliyyət göstərməlidir. Sabah ən dost ölkədə belə növbəti şirkət İsrail qanunlarını pozsa belə, belə bir şirkət məhkəmədə ola bilər və bunun Azərbaycana aidiyyatı yoxdur.

- Əmin ola bilərsinizmi ki, ittihamın irəli sürülməsi faktının İsraildəki erməni lobbisinin fəaliyyəti ilə heç bir əlaqəsi yoxdur?

- İnanın ki, erməni lobbisi ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Yox. Nə erməni lobbisi ilə, nə də Ermənistanla. Əgər şirkətin İsrail qanunlarını pozduğuna dair şübhə yaranarsa, yoxlama başlayır... Hamısı budur.

- Bu, təhlükəli presedent yaratmayacaqmı?

- Ümid edirəm ki, səhv bir şey etməyiblər. Əgər qanun pozuntusuna yol veriblərsə, qanun çərçivəsində onlara qarşı tədbir görüləcək. Bu isə heç bir halda Azərbaycanla münasibətlərimizə mane olmayacaq. Heç bir şəkildə.

- Bir şəxs kimi Azərbaycanla əlaqələrinizi yeniləmək istərdinizmi?

- Bəli, çox sevinərdim. İndi mən özəl adamam, kiber-müdafiə və tibblə məşğulam .... Mənim startapım var və bu yaxınlarda uğurlu çıxış etdik.

- Azərbaycan mətbəxini sevirsiz?

- Çox

- Bəs siz konkret olaraq hansı yeməkləri sevirsiniz?

- Bəli, süfrədə olan hər şeyi böyük məmnuniyyətlə yeyirəm.

- Amma bəzən süfrədəkilər bir koşer deyil, elə deyilmi?

- Yaxşı, elə şeylər var ki, danışılmır, hə? (gülür). Mən Azərbaycanı çox sevirəm və əlaqələrimizi gücləndirməyə şad olaram.

Bizim.Media