“Dövlət qulluğuna çoxpilləli qəbul sistemi ləğv edilməlidir”
Sərdar Cəlaloğlu: “Quranla təsdiq olunmayan heç bir
hərəkəti doğru hesab eləmək olmaz”
ADP sədri Sərdar Cəlaloğlu
Moderator.az saytı və “Hürriyyət” qəzetinə müsahibəsində Azərbaycanda elmin
mövcud vəziyyəti, elm adamlarına olan münasibət, ölkə elmini inkişaf etdirməyin
yolları və s. ilə bağlı məsələləri şərh edib.
Əvvəli burda (moderator.az/?xeber=60239)
-Deməli, hesab edirsiniz ki, elmin inkişafı üçün bütövlükdə elmə, elm adamlarına baxış dəyişilməli, onların siyasi baxışları nəzərə alınmamalıdır?
-Şübhəsiz. Bu gün iqtidar düşərgəsində elə adamlar
var ki, onlar məhz iqtidar təmsilçiləri olduqları üçün çox qısa bir zamanda
ortaya heç bir ciddi elmi nailiyyət qoymadan ən yüksək elmi titullar alıblar. Bu
baxımdan mən R.Mehdiyevin fikirləri ilə tamamilə razıyam. Onun qayğılarını
bölüşdürürəm. Dəfələrlə olub ki, R.Mehdiyev özü təklikdə Azərbaycan tarixinin
böyük şəxsiyyətlərinin müdafiəsinə qalxıb. O, bu şəxsiyyətləri elə Azərbaycanın
öz alimlərindən müdafiə edib. Şah İsmayıl Xətai ilə bağlı mən bir məqalə
yazmışdım. Iki Azərbaycan alimi Şah İsmayıl Xətainin kimliyi ilə bağlı
ağızlarına gələni yazıblar. Azərbaycan tarixində Nadir şah haqqında bir dənə
ciddi əsər yazan Azərbaycan alimi yoxdur. Halbuki, Azərbaycan və dünya
tarixinin ən böyük şəxsiyyətlərindən biridir. Azərbaycan olaraq dünya tarixinə
təqdim edə biləcəyi 3-4 şəxsiyyətimiz var, onlardan biri də Nadir şahdır. Amma
hələ bugünə qədər Azərbaycan tarixçiləri Azərbaycan xalqına Nadir şahı tanıda
bilməyib. Söhbət idarəetmədə yüksək keyfiyyətli kadrların azlığı problemindən
getmir. Söhbət Azərbaycanın tarixinin, mədəniyyətinin öyrənilməsi sahəsindəki
böyük qüsurlardan gedir. Necə ki, biz öz tariximizi düzgün öyrənməmişik, necə
ki, biz vətəndaşlarda tarixi ruh aşılamamışıq, bizim gələcəyə yolumuz bağlı
olaraq qalacaq. Bunu heç nə, ABŞ və Avropada təhsil alan insanları idarəetmənin
bütün pillələrinə doldursalar belə dəyişə bilməz.
-Ramiz Mehdiyev kadr çatışmazlığındna şikayətlənsə
də, xaricədə təhsil alan yüksək ixtisaslı kadrların böyük əksəriyyətinin işlə təmin
edilməməsi hər kəsə bəllidir. Niyə bu kadrların bacarığındna istifadə edilmir?
-Təbii ki, xaricdə təhsil alan tələbələrin Azərbaycanda
işlə təmin edilməməsi əsas problemlərdən biridir. Ildə Azərbaycan dövləti külli
miqdarda vəsait ayıraraq xarici ölkələrdə azərbaycanlı tələbələr oxudur. Həmin
gənclər dünyanın ən məşhur universitetlərində oxuyur. Bu gənclərin 20-30%-i ölkəyə
qayıtmır. Birincisi, bu ənənəyə son qoymaq lazımdır. Əgər kimsə dövlətin vəsaiti
ilə xaricdə oxuyubsa, bu insanların ölkəyə qayıtması məcburi olmalıdır. Çünki
dövlət bu insanların oxuması üçün ona görə vəsait ayırıb ki, özünə kadr
hazırlasın. Lakin bu insanların 30-40%-i ölkəyə qayıtmır. Azərbaycana
qayıdanların isə 50-60%-i iş tapa bilmir. Amerika təhsilli tələbələrlə bağlı
bir kitab çıxmışdı. Orada 300 nəfərə qədər azərbaycanlı var idi. Lakin onların
içərisindən öz ixtisası üzrə işləyən yalnız 2-3 nəfər var idi. Qalanları ingilis
dilindən tərcüməçi və s. işləyirdi. Əgər kadrları yetişdirmisinizsə, o zaman
niyə bunları ixtisası üzrə yerləşdirmirsiniz? Azərbaycanda kadrların yerləşdirilməsi
ilə bağlı ciddi problem mövcuddur.
-Dövlət qulluğuna qəbulla bağlı da ciddi
narazılıqlar var. Vətəndaşların əksəriyyəti iddia edir ki, testdən keçən
kadrlar müsabiqənin “söhbət” adlanan ikinci mərhələsində məqsədli və əsassız
olaraq “kəsilir”...
-Mən bu deyilənlərlə razılaşıram. Millət vəkili Zahid
Oruc da bildirib ki, bir nəfər 7 dəfə testdən keçib, amma müsabiqənin söhbət
hissəsindən keçməyib. Sual olunur, Azərbaycan hökumətinə bir məmurun şəxsi
fikri lazımdır, yoxsa gənc kadrın təhsili lazımdır? Söhbət edən məmur sonda öz
iradəsi əsasında qərar verir. Biz bilirik ki, bunların çoxu rüşvət əsasında
reallaşır. Kimsə rüşvət vermirsə, onu tapşıran yoxdursa, alim də olsa onu işə
götürməyəcəklər. Z.Oruc haqlı bir mövqe ortaya qoyub. Amma Oqtay Əsədov onun
mikrofonunun səsini alır. Halbuki, bu, çox ciddi bir məsələdir. Qurban Məmmədov
iki dəfə vəkillik imtahanında testdən keçdi, amma söhbətdən keçmədi. Azərbaycan
vəkillərinin böyük əksəriyyəti bu problemlə üzləşib. Anlamıram, testdən keçən
bir insan söhbətdən necə kəsilə bilər? Bu, incəsənət institutu deyil ki, deyəsən
ki, hansısa qabiliyyət imtahanında özünü doğrultmadı. Ikipilləli bir sistem
yaradıblar. Üzdə özlərini elə göstərirlər ki, guya Azərbaycanda kadrların yerləşdirilməsində
heç bir konniktura yoxdur. İmtahan verən hər bir kəs lazımi balı toplayıb istədiyi
işdə çalışa bilər. Müsabiqənin ikinci hissəsi isə Azərbaycan reallıqları
baxımından ciddi şərt kimi irəli sürülüb. Yəni sən min bal toplasan da oradakı
məmurun “xoşuna gəlməsən” işə qəbul olunmayasan.
Azərbaycan Vəkillər Kollegiyasından nə qədər
savadlı vəkillər qovuldu. Sizə kadr lazımdırsa, bu insanları niyə qovursunuz? Məhkəmələrdən,
prokurorluqdan, polis sistemindən azad edilən yüksək savadlı insanlar var ki,
onlar sırf siyasi motivlərə görə işdən azad olunublar. Bu çox yanlış bir
şeydir. Əgər R.Mehdiyev doğrudan da bu problemin həllinə nail olmaq istəyirsə,
bilavasitə göstəriş verməlidir ki,
kadrlara siyasi kimliyi məsələsinə görə yanaşılmasın. Məmurlar da dövlət
işində öz vəzifələrini yerinə yetirdikləri zaman vəzifə səlahiyyətlərindən
siyasi məqsədlər naminə istifadə etməməlidirlər. Bu məsələ qanunla tənzimlənməlidir.
Məsələn qanun olmaldır ki, sən necə ki, polis mundirindəsən, necə ki, hakimsən,
vəkilsən siyasi mövqeədən çıxış etməli deyilsən. Elə ki, işdən çıxdın, gedib
bir partiyanın üzvü ola bilər, siyasi mövqeyini ortaya qoya bilərsən. Məmurların
siyasətdən kənarda saxlanılması vacibdir, amma siyasi mənsubiyyətinə görə məmurları
işdən azad eləmək və ya işə qəbul etməmək yanlışdır. Bu problemin çoxlu aspektləri
var. Mən özüm də dəfələrlə bu məsələlərlə bağlı öz narahatlığımı dilə gətirmişəm.
-Ölkədə elmin, təhsilin vəziyyətini necə xarakterizə
edərdiniz?
-Azərbaycanda elm olduqca bərbad bir vəziyyətdədir.
O yerdə ki, elm özü axsayır, orada təhsildən söhbət gedə bilməz. Kadrlar isə
elmlə təhsilin vəhdətindən meydana çıxır. Azərbaycanda isə nə elm var, nə də təhsil,
kadr necə meydana gələcək ki? Bu baxımdan hesab edirəm ki, R.Mehdiyev çox ciddi
bir problem qaldırıb. Kadr məsələsi dövlətçilik məsələsidir. Bu, strateji məsələdir.
Azərbaycan hərbi sənayeni inkişaf etdirməyə çalışır. Əgər kadr yoxdursa, bunu
necə edəcək? Biz güclü ordu yaratmaq istəyirik. Əgər bizdə güclü hərbi kadrlar
yoxdursa, biz belə bir ordu necə yarada bilərik? Azərbaycan iqtidarı bildirir
ki, iqtisadiyyatımızda ciddi inkişaf var. Əgər sənin güclü iqtisadçıların
yoxdursa, sən iqtisadi inkişafa necə nail olursan? Iqtisadi inkişafın əsas mənbələrindən
biri elmdir. Bu gün Azərbaycan iqtidarında Qubad İbadoğlu kimi, o səviyyədə
savadlı bir iqtisadçı yoxdur. Lakin dövlət onu işə götürmür. Əksinə, onu təqib
və təzyiq edirlər. Şəxsən mən iqtidarda olsaydım, o zaman Q.İbadoğlu nə qədər kəskin
müxalifətçi mövqeyindən çıxış etsəydi də, onun bilik və bacarığından istifadə
edərdim. Bildiyiniz kimi, bu insanı Qırğızıstanda baş nazirin müşaviri vəzifəsinə
təklif etdilər. Necə ola bilər ki, sənin yetişdirdiyin bir kadrı Qırğızıstanda
işə dəvət edirlər, dünyanın bir çox ölkələrində onun fikirləri avtoritet
götürülür, amma sən öz ölkəndə bu insana işləmək üçün yer tapılmır? Niyə
Q.İbadoğlu nazir olmasın? Niyə Nazirlər Kabinetində işləməsin? Niyə prezidentin
iqtisadi məsələlər üzər müşaviri olmasın? Axı bu insan bu vəzifələrin birində
çalışsa öz bilik və savadını iqtidara verəcək də. Bu baxımdan hesab edirəm ki,
Azərbaycanda kadr siyasəti dəyişilməlidir. Kadrların siyasi kimliyi onların
dövlət vəzifələrinə gətirilməsinə mane olmamalıdır. Söhbət siyasi vəzifələrdən
gedən zaman bu amil nəzərə alına bilər. Mən razıyam ki, nazirlər olmasın.
Nazirlik, komitə sədrləri siyasi postlardır və bura ancaq YAP-a bağlı və
hakimiyyətin siyasətini bölüşən insanlar təyinat alsın. Yoxsa hər hansı bir
nazirlikdə hansısa sahəyə rəhbərlik məsələsini müxalifətçi bir kadra etibar etmək
niyə olmasın ki? Bir şəxs öz ixtisası üzrə hansısa nazirlikdə hansısa sahə üzrə
çalışarsa, o zaman həmin adamın ADP-çi və ya YAP-çı olamsının məsələyə nə dəxli
var? Bu baxımdan siyasi postlarla məmurları ayırmaq lazımdır. Məmurların siyasi
kimliyinə görə ayrı-seçkiliyi həyata keçirilməməlidir.
-Sizcə dövlət müxalifətdəki kadrların
potensialından istifadə edə bilirmi?
-Faktiki olaraq Azərbaycanda ləyaqətli, ixtisaslı
kadrların müxalifətçi qismi dövlətin idarəçiliyindən yanlış olaraq kənara
atılıb. Bu da nəticə etibarilə R.Mehdiyevin dediyi kimi ciddi problem yaradır.
Əgər kadr ehtiyatı istəyirsinizsə, o kadrların böyük bir qismi müxalifətdə var.
Bunlardan istifadə edə bilərsiniz. Habelə, fəaliyyətini xaricdə davam etdirən
insanlarımızın bir qismini də vətənə qaytarmaq mümkündür. Onlar Azərbaycan dövlətinin
pulu ilə oxuyublar. Kadrların yerləşdirilməsində süni maneələr ləğv edilməlidir.
Insanlar testdən keçməli və lazımi balı toplayarsa, işlə təmin edilməlidir. Deyə
bilrəsiniz ki, ola bilər ki, adam mütəxəssis olsun, amma başdan xarab olsun.
Bunu müəyyənləşdirmək üçün məntiqi-psixoloji testlər qoya bilərsiniz. Bunu sadəcə
test müəyyən etməlidir. Siz hardan bilirsiniz ki, testdən keçən insanın
psixoloji baxımdan yararlılığını müəyyən edən şəxsin özü ruhi baxımdan sağlam
adamdır? O həkim-zaddır məgər? Bəlkə elə onun özü dəlidir? Bu baxımdan çoxpilləli
qəbul prosesini ləğv etmək lazımır. Əgər Azərbaycan iqtidarı sağlam şəkildə
dövlətin idarə edilməsində layiqli kadrların iştirakını arzulayırsa, o zaman
tam məsuliyyəti ilə deyirəm ki, bu ölkədə Azərbaycanı ABŞ səviyyəsinə çıxarda
biləcək, onu ABŞ səviyyəsində idarə edəcək kadrlar kifayət qədərdir. Bunlar
xaricdə oxuyublar. Onların arasında Yaponiyada, ABŞ-da, İngiltərədə, Fransada,
Çində təhsil alanlar var. Eyni zamanda Azərbaycan universitetlərinin özündə də
qeyri-adi dərəcədə savadlı gənclər var. Onların özləri öz üzərlərində işləyirlər.
Yəni universitetdə verilən təhsil nə qədər keyfiyyətsiz olursa olsun, bu insanlar
öz iradə və səyləri hesabına özlərini inkişaf etdirirlər. Mən öz təcrübəmdən
bunu bilirəm. Biz eyni qrupda oxuyurduq. Biz həkim olduq, amma yoldaşlarımızın
çoxu adi resep yaza bilmədi. Universitetin özünün də keyfiyyətsiz olması oxumaq
istəyən tələbə üçün əngəl deyil. Çalışqan tələbə bu universitetdə də
oxuyacaqdır. Əgər başqa cür olsaydı, o zaman elm və təhsil baxımdan geri qalan
ölkələrdən böyük alimlər çıxmazdı.
-Deməli ölkədə kadr qıtlığı yox, kadrların yerləşdirilməsi
problemi mövcuddur?
-Şübhəsiz. Azərbaycanda kadrların yoxluğu problemi
mövcud deyil. Azərbaycanda kadrların seçilib yerləşdirilməsi problemi
mövcuddur. R.Mehdiyevə də bunu xatırlatmaq istəyirəm ki, Azərbaycanda kifayət qədər
kadrlar var. Sadəcə bu kadrlara siyasi yanaşma olduğuna görə, ölkədə istedadlı
kadların böyük çoxluğu kənarda qalır. Mən çox ləyaqətli adamlar tanıyıram ki,
onlar elmlər namizədi, mütəxəssislərdir, hansı ki, onlar mağazalarda satıcı işləyirlər.
Onlar kimlərinsə əlinin altında köməkçi işləyirlər. Çünki ailələrini
dolandırmaq üçün başqa yolları yoxdur. Bir neçə dəfə məmur olmaq, ixtisasları
üzrə işləməyə cəhd etsələr də, alınmayıb. Iqtisadçılar, nüvə fizikası sahəsində
alimlər tanıyıram ki, onlar ölkəni tərk etməli olub. Onlar ölkədəki kadr siyasətinin
çoxsaylı setlərindən keçə bilmədikləri üçün ya öz ixtisaslarından imtina ediblər,
ya da ölkəni tərk ediblər. Maraqlıdır ki, onlar xaricə gedəndən sonra bu ölkələrdə
çox böyük yerlər tutublar. Talasemmiyada müalicənin bir üsulu da ilik köçürmədir.
Dünyada ən məşhur ilikköçürmə İtaliyada mövcuddur. Italiyadada bu işi bir azərbaycanlı
görür. Hansı ki, Azərbaycanda bu işi görməyə çalışsa da ona imkan verməyiblər.
Indi bu şəxs İtaliyada çalışır. Indi bir azərbaycanlının İtaliyada müalicəsi
üçün Azərbaycan İtaliya dövlətinə külli miqdarda pul köçürür ki, o azərbaycanlı
bu azərbaycanlını müalicə eləsin. O azərbaycanlı ona görə gedib İtaliyaya çıxıb
ki, Azərbaycanda ona işləməyə imkan verməyiblər. Azərbaycan alimləri gedib
Avropada, Amerikada yüksək səviyyədə işləyirlər. Azərbaycan isə İrandan, Türkiyədən
mütəxəssis gətirib ,guya insanları müalicə elətdirir. Bu Azərbaycan iqtidarının
elmi siyasiləşdirməsi ilə bağlıdır. Bu, kadr siyasətinin düzgün aparılmaması ilə
bağlı yaranan problemlərdir.
-Ancaq mövcud reallıqlar fonunda belə bir görüntü
meydana çıxır ki, sanki bu xalq yüksək peşəkarlığa və səviyyəyə malik kadrlar
yetişdirmək iqtidarında deyil...
-Biz deyə bilmərik ki, Azərbaycan xalqı o qədər
geri zəkalıdır ki, ona hər cür şərait yaradırsan, amma ondan kadr çıxmır. Əgər
belə olsaydı o zaman 20 il dünyanın iki kosmik dövlətinin kosmik tədqiqatlar mərkəzinin
başçısı necə azərbaycanlı ola bilərdi? Haılbuki, düz 20 il ABŞ və SSRİ-də bu vəzifələrin
başında azərbaycanlı alimlər dayandı. ABŞ-da bu vəzifənin başında Lütfüzadə,
SSRİ-də isə Kərimzadə dayanırdı. Bu onu göstərir ki, Azərbaycan xalqının kdar
yetişdirmə potensialı ABŞ-dan da, ruslardan da çox-çox yüksəkdir.
-Azərbaycanda İslam dinin mövcud vəziyyəti ilə
bağlı fikirləriniz nədən ibarətdir?
-Əgər Quranla mövcud İslamı müqayə etsəniz görərsiniz
ki, onların arasında heç bir əlaqə yoxdur. Quran tamamilə başqa bir yol göstərir,
cari İslam isə tamamilə başqa bir yolla gedir. Quranda, İslamda dəstələrə
ayrılmaq, Quranın ayələri ilə bağlı mübahisə eləmək, bir-biri ilə vuruşmaq,
bir-birini bəyənməmək və s. ən ağır
günah kimi Allah tərəfindən dəyərləndirilib. Allah dəfələrlə Quranda dəstələrə
bölünməməyə, dini parçalamamağa çağırıb. Hətta bəzi alimlərin Qurandakı bəzi ayələri
öz xeyirlərinə yozmasını çox böyük günah kimi qiymətləndirib və bildirib ki,
qiyamət günü onlarla danışmayacayıq. Yəni onların əməli mühakimə belə edilməyəcək.
Onlar birbaşa cəhənnəmə göndəriləcək. Deyilir ki, başçılarını tərəfdarlarından ayırıb
başçılarını cəzalandıracayıq. Islamda təriqətləşməyə getmək çox yanlış addım
kimi qiymətləndirilib. Bu gün İŞİD-in hərəkəti də göstərir ki, ortalıqda təriqətlər
arası bir münasişə var. 1630-cu ildə vəhabilər Kərbalaya hücum edib 60 min nəfər
şiəni qırmışdı. Islam tarixində təriqətlər arasında o qədər böyük qanlı
savaşlar olub ki, hec başqa dinlərlə döyüşdə bu qədər itki verilməyib. Bu gün də
İŞİD İraqda və Suriya ərazisində milyona yaxın müsəlmanı qətlə yetirib. Bu, təriqətləşmənin
nə qədər təhlükəli olduğunu göstərir. Qurani-Kərimdə də təriqətlərin olması
qadağan edilir. Allah-təala deyir ki, doğru yol mənim əmrlərimin icrasıdır. Bu
kitabın heç bir yerində hər hansısa bir təriqətin doğru olduğunu sübut edən hər
hansı fikir tapa bilməzsiniz. Allahın əmrləri İslamın icrası ilə bağlıdır. Və orada konkret olaraq göstərilib ki, nələri etmək
lazımdır. Yerdə qalan məsələlər alimlər tərəfindən yanlış olaraq istiqamətləndirilir.
Tutaq ki, hansısa bir ayəni götürüb ona yanlış şərh verir və sonra bu məna üzərində
bir yol yaradırlar. Nəticədə Allahın yolu kənarda qalır, özləri öz yaratdıqları
bu yolla gedirlər.
-Şəriətdə məhərəmliyin yeri və rolu hardadır? Məhərrəmliklə
bağlı bir müsəlmanın sərgiləməli olduğu mövqe nədən ibarətdir?
Bəqərə surəsində deyilir ki, din yolunda ölənlər şəhiddir.
Onlara ölü deməyin. İmam Hüseyn əgər din yolunda ölübsə, biz ona necə ölü deyib
yas saxlaya bilərik? Bu ölü deyil axı, diridir. Qurani-Kərim bunu deyir.
İkincisi, Allah-təala deyir ki, kimsə axirətə və cənnətə düşəcəyinə inanırsa,
onda həmin kəsə deyin ki, ölməyə tələssin. Qurandakı ayələrin birində bu, yəhudilərlə
bağlı səsləndirilir. Biz əminik ki, imamlar müqəddəsdir, safdır, onlar cənnət əhlidirlər.
Onlar Allaha yaxınlaşdığı üçün biz niyə ağlamalıyıq ki? Əbir insan ölübsə, bu o
deməkdir ki, o, Allaha yaxınlaşıb, ona doğru gedib. Peyğəmbərin də belə bir
fikri var ki, ölənin ardınca ağlamayın, bu günahdır. Çünki o, Allahına tərəf
gedir. Başqa bir ayə də var ki, orada peyğəmbərllərlə yanaşı vuruşan başqa müqəddəs
insanların varlığından danışılır. Söhbət peyğəmbərdən sonra vuruşanlardan yox,
onun özü ilə birlikdə vuruşanlardan gedir. İsa peyğəmbərin şagirdlərinin bir
çoxu edam edilib. Musa peyğəmbərin özünün təbliğatçılarının çoxu onun öz
dövründə edam olunub. Onların heç birinə matəm saxlamaq olmaz. İslamın əsas şərti
nədir? Allahdan başqa Allah yoxdur, Məhəmməd peyğəmbər onun rəsuludur. Deməli,
bundan belə çıxır ki, Allahdan sonra hörmətə layiq ikinci şəxs, yəni ən çox
hörmətə layiq şəxs Məhəmməd peyğəmbər olmalıdır. Əgər ölənə ağlamaq lazımdırsa,
o zaman biz niyə Məhəmməd peyğəmbərə ağlamırıq, amma imam Hüseynə ağlayırıq? Onda
belə çıxır ki, biz ya imam Hüseyni Məhəmməd peyğəmbərdən də üstün tuturuq, ya
da ortada digər bir anlaşılmazlıq var. Kimsə deyə bilər ki, imam Hüseyn faciəvi
surətdə ölüb. Lakin bir çox din fədailəri, o cümlədən həzrəti Əli də kifayət qədər
faciəvi surətdə ölüb. Quranda Allah tərəfindən əmr edilməmiş, amma İslama tətbiq
edilən bütün adət və ənənələri yanlış
hesab edirəm. Bunu mən yox, Quran yanlış adlandırır.
-Ümumiyyətlə, imamlarla bağlı Quranı-Kərimdə
hansısa ümumi və ya konkret müddəa mövcuddurmi?
-Quranda imamlara yas saxlayın, yaxud imamlar var və
s. kimi məsələlər yoxdur. Biz bütün məsələlərdə Qurana istinad eləməliyik.
Sünnilərin də dediklərinin böyük əksəriyyətinin Qurana aidiyyatı yoxdur. Şiələrin
dediklərinin də əksəriyyətinin Qurana aiddiyyatı yoxdur. Vəhabilərin, sələfilərin dediklərinin də Qurana aiddiiyatı yoxdur. Bunlar
sonradan Qurandan kənar ailəmlərin etiqad məsələsi ilə bağlı müəyyən etdiyi
yollardır. Amma Allah-təala deyir ki, mənim doğru yolumu mənim əmrlərim müəyyən
edir və bu əmrlər Quranda göstərilib. Quran doğru yolu səhv yoldan ayırır. Təriqətlər
ona görə meydana gəlib ki, alimlər etiqad məsələsinə müxtəlif cür yanaşıb. Qurani-Kərimdə
olmayan, Quranla təsdiq olunmayan heç bir hərəkəti doğru hesab eləmək olmaz. 40
gün yas saxlamaq, özünə əzab vermək, baş yarmaq, qan tökmək və s. nə Qurani-Kərimdə,
nə də hədislərdə öz təsdiqini tapmayıb. Peyğəmbərin hədislərində deyilir ki, ölənlərin
ardınca ağlamayın. Çünki siz ağlayarkən onların əzabı ağırlaşır, yəni daha da
artır. Bu gün imam Hüseyn şəhid olduğu üçün kimsə ağlayırsa, peyəmbərin
dediyindən belə çıxır ki, həmin şəxs ona əzab verir. Bu da məhərrəmliyin yas mərasimi
kimi saxlanılmasının düz olmadığını göstərir. Din yolunda şəhid olan imam
Hüseynə yas saxlamaq Qurana görə düz deyil. Onlar ölməyiblər, onlar diridirlər.
Dirilərə isə yas saxlanılmır!
Seymur Əliyev
