Belə bir fikir var: qadınlar olmasa iqtisadiyyat batar. Çünki əlinə imkan düşdü-düşmədi alış-veriş edən, hətta psixoloji vəziyyətini belə şopinqlə tənzimləyən qadınlar bu deyimin nə qədər haqlı olduğunun əyani sübutudur. Yəqin elə bu “mənzərə”dən ilhamlanan amerikalı iqtisadçı Corc Teylor hələ XX əsrdə belə bir fikir irəli sürmüşdü ki, bir ölkənin iqtisadiyyatı qadınlarının ətəyinin uzunluğuna və qısalığına görə müəyyən olunur: ətəklər uzanırsa, iqtisadiyyat yaxşı getmir.
Düzdür, Teylor corab sənayesi ilə bağlı müdafiə etdiyi doktorluq dissertasiyasında məsələni dolayısı yolla araşdırmışdı. O, 1920-ci illərdə corab sənayesinin niyə sürətlə böyüdüyünü izah edərkən, ətək uzunluğundakı dəyişikliklərin də buna təsir etdiyini qeyd edirdi. Ətəklər qısaldıqca qadınlar daha keyfiyyətli corablara pul xərcləməyə məcbur olur və bu da ticarətə fayda gətirir.
Medianın da bu araşdırmadan çıxardığı nəticə bu oldu:
“Ətək qısalığı rifah göstəricisidir”, zaman keçdikcə də iqtisadi nəzəriyyəyə çevrildi.
O vaxtdan bəri hələ də mübahisəli qalan, amma iqtisadiyyatda Ətək İndeksi (Hemline Index) kimi yer alan bu yanaşmaya əsasən insanlar psixoloji olaraq özlərini daha inamlı hiss edəndə, sosial-iqtisadi rifah olanda geyim tərzi də cəsarətli olur, risk ehtimalı artır. Əksinə, qeyri-stabillik, böhran, iqtisadi zəifləmə artdıqda insanlar daha da mühafizəkar olur, geyimi qapanır.
Sonrakı dövrlərdə araşdırmalar zamanı bəlli olub ki, doğrudan da yüksək göstəricili iqtisadi dövrlərdə mağazalarda qısa ətək satışları artıb. Məsələn ötən əsrin 50-ci illərindən etibarən tənəzzülün başlaması ilə ətəklər uzanmış, sonra iqtisadiyyat sabitləşdikcə yavaş-yavaş qısalmışdı və bu, 1960-cı illərin mini ətəkləri ilə nəticələndi. Bu tendensiya 1980-ci illərin qarışıq zamanlarına qədər davam etdi.
Amma bunun əksini söyləyənlər də var. Bəziləri tam tərsi – qısa ətəyin tənəzzülün xəbərçisi olduğunu deyir. Erasmus İqtisadiyyat Məktəbinin araşdırmalarına görə, Ətək İndeksi şəhər əfsanəsidir: real dünyavi dəyəri yoxdur. Əksinə bəzi ölkələrdə iqtisadiyyat zəiflədikcə qadınların ətəkləri qısalır, çünki qadınlar zəngin kişilərin diqqətini çəkmək, maddi təminatını yaxşılaşdırmaq üçün açıq paltarlara üstünlük verirlər.
Şəfiqə Şəfa, Bizim.Media
