Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına əsasən, Azərbaycanda 2025-ci ilin 1 yanvar tarixinə Azərbaycanda hər 100 ev təsərrüfatına düşən minik avtomobillərin sayı 65 ədəd olub.
Bu, 2024-cü illə müqayisədə 3 ədəd çoxdur və ölkə tarixində ən yüksək göstərici sayılır.
Qeyd edək ki, 2024-cü ildə bu rəqəm 62 ədəd idi. Son üç ildəki artım tempi isə 2012–2014-cü illərdəki artımla eyni səviyyədədir. Həmin dövrdə də illik artımlar 3–4 ədəd təşkil edirdi.
Rayon və şəhərlər üzrə bölgülərə nəzər yetirdikdə, paytaxt Bakı şəhərində hər ev təsərrüfatına təxminən bir avtomobil düşür. Cari il üçün bu göstərici 99 ədəd təşkil edir ki, bu da 2024-cü illə müqayisədə 2 avtomobil çoxdur.
Əlavə olaraq, ölkədə 1 milyon 494,82 min minik avtomobili mövcuddur ki, onun 588,16 mini Bakı şəhərinin payına düşür.
Bəs bunun hansı sosial və ekoloji fəsadları var?
Suala aydınlıq gətirən Liberal İqtisadçılar Mərkəzinin sədri Akif Nəsirli Bizim.Media-ya açıqlamasında bildirdi ki, bu mənzərənin bir sıra sosial fəsadları ola bilər:
“Avtomobillərin sayı artdıqca tıxaclar yaranır ki, bu da insanların işə və ya məktəbə çatma vaxtını uzadır. Tıxaclar həm də ictimai nəqliyyatın səmərəliliyini aşağı sala bilər. Hər evdə avtomobil olduqda, xüsusilə köhnə məhəllələrdə və sıx yaşayış yerlərində park yeri tapmaq çətinləşir. Bu məsələ mənzil infrastrukturu ilə bağlı gərginlik doğura bilər.
Digər bir sosial problemsə avtomobilin saxlanılması xərclərinin ilbəil artmasıdır. Belə vəziyyət ailələr üçün əlavə xərc artımı ola bilər, xüsusilə yollarda tıxac olduğunda yanacaq sərfiyyatı artır. İnsanlar özlərinə məxsus avtomobillərə üstünlük verdikcə, ictimai nəqliyyata olan tələbat azalır. Bu isə xidmətin keyfiyyətinin və sərnişin haqqının qaldırılmasına səbəb ola bilər. Həmçinin hamının avtomobili varsa da, keyfiyyət, yaş, markaya görə fərqlər qalır. Gəlir az olan ailələr daha köhnə, ətraf mühiti daha çox çirkləndirən maşınlara üstünlük verirlər”.
Ekoloji fəsadlar
Müsahibimiz bildirib ki, avtomobillərin sayının çox olması, xüsusən köhnə model avtomobillərin emissiyaları, NOₓ, CO, CO₂ və digər zərərli qazların miqdarının artmasına gətirib çıxarır:
“Bu, astma, tənəffüs yolları xəstəlikləri və digər sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Avtomobil sıxlığı nəinki hava, həm də səs çirkliliyini artırır, xüsusilə kiçik ərazilərdə, məktəb, xəstəxana yaxınlığında problem ola bilər. Avtomobillərin benzin və ya dizel ilə işləyənləri yanacaq sərfiyyatı səbəbindən daha çox CO₂ havaya buraxılır ki, bu da iqlim dəyişikliyi kontekstində neqativ haldır. Avtomobillərin səthləri, asfalt yollar, beton binalar istiliyi saxlayır və axşam-gecə temperaturu yüksək qalır. Avtomobillərin sayı artdıqca bu effekt güclənə bilər”.
Surxay Atakişiyev, Bizim.Media
